Sıfır Güvenle Likidasyon Noktanızı Hesaplama Sanatı.

Sıfır Güvenle Likidasyon Noktanızı Hesaplama Sanatı

Kripto para vadeli işlem piyasaları, yüksek kaldıraç potansiyeli sunarak yatırımcılara cazip getiri fırsatları sunar. Ancak, bu potansiyel aynı zamanda önemli riskleri de beraberinde getirir; en büyüğü de likidasyon riskidir. Likidasyon, pozisyonunuzun borsa tarafından otomatik olarak kapatılması ve başlangıçta yatırdığınız teminatın (marjın) kaybedilmesi anlamına gelir. Bu makale, kripto vadeli işlemler dünyasına yeni adım atanlar için, likidasyon noktasını "sıfır güven" prensibiyle, yani en kötü senaryoya hazırlıklı olma mantığıyla nasıl hesaplayacağınızı adım adım anlatmayı amaçlamaktadır.

Bölüm 1: Vadeli İşlemlerin Temelleri ve Likidasyonun Anatomisi

Vadeli işlemler, belirli bir varlığı gelecekteki bir tarihte önceden belirlenmiş bir fiyattan alıp satma sözleşmeleridir. Kripto piyasalarında bu genellikle sürekli sözleşmeler (Perpetual Futures) aracılığıyla yapılır ve fiziksel teslimat yerine nakit uzlaşma söz konusudur.

1.1. Kaldıraç ve Marj Kavramları

Kaldıraç (Leverage), küçük bir sermaye ile piyasada daha büyük bir pozisyon kontrol etmenizi sağlar. Örneğin, 10x kaldıraç kullanıyorsanız, 1000 dolarlık pozisyon açmak için sadece 100 dolar teminat (marj) yatırmanız gerekir.

Teminat (Margin), pozisyonunuzu açık tutmak için borsaya yatırdığınız güvencedir. İki ana türü vardır:

• **Başlangıç Marjı (Initial Margin):** Pozisyonu açmak için gereken minimum teminat miktarıdır.
• **Koruma Marjı (Maintenance Margin):** Pozisyonunuzun likide edilmemesi için hesabınızda bulundurmanız gereken minimum teminat seviyesidir. Likidasyon, hesabınızdaki serbest dolaşımdaki marj bu seviyenin altına düştüğünde tetiklenir.

1.2. Likidasyon Nedir ve Neden Gerçekleşir?

Likidasyon, piyasa fiyatı, hesabınızdaki teminatı koruma marjının altına düşürdüğünde gerçekleşen zorunlu pozisyon kapatma işlemidir. Bu, yatırımcının daha fazla zarar etmesini önlemek için borsanın uyguladığı bir güvenlik mekanizmasıdır.

Likidasyonun temel nedeni, pozisyonun ters yönde hareket etmesi ve teminatın, olası zararları karşılayamayacak duruma gelmesidir. Likidasyon fiyatı, tam olarak bu tehlikeli eşiğin gerçekleştiği fiyattır.

Daha fazla bilgi için şu kaynağa bakabilirsiniz: Kripto Vadeli İşlemlerde Marj Yönetimi ve Teminat Marjı Hesaplama Stratejileri.

Bölüm 2: Sıfır Güven Prensibiyle Hesaplama Adımları

"Sıfır Güven" yaklaşımı, sadece likidasyon fiyatına ulaşmamakla kalmayıp, aynı zamanda o fiyata ulaşmadan önce bile kendinizi korumak anlamına gelir. Bu, teorik hesaplamaların ötesinde, risk yönetimi disiplinini gerektirir.

2.1. Temel Verilerin Toplanması

Likidasyon fiyatını hesaplamak için aşağıdaki verilere ihtiyacınız vardır:

1. **Giriş Fiyatı (Entry Price):** Pozisyonu açtığınız fiyat. 2. **Pozisyon Büyüklüğü (Position Size):** Kontrol ettiğiniz toplam varlık değeri (Kaldıraç x Teminat). 3. **Kullanılan Marj (Used Margin):** Başlangıçta yatırdığınız miktar. 4. **Kaldıraç Oranı (Leverage Ratio).** 5. **Borsa Tarafından Belirlenen Koruma Marjı Yüzdesi (Maintenance Margin Rate):** Bu oran borsadan borsaya değişir (genellikle %0.5 ile %1 arasında).

2.2. Likidasyon Fiyatı Formülünün Anlaşılması

Likidasyon fiyatı (LP), kullanılan kaldıraç türüne (İzole veya Çapraz Marj) göre farklılık gösterir. Çoğu yeni başlayan, İzole Marj kullanır.

• • İzole Marj ile Uzun Pozisyon (Long) İçin Likidasyon Fiyatı (LP_Long):**

$$LP_{Long} = Giriş Fiyatı \times \left( 1 - \frac{Kullanılan Marj}{Pozisyon Büyüklüğü} \times (1 - Koruma Marjı Oranı) \right)$$

• • İzole Marj ile Kısa Pozisyon (Short) İçin Likidasyon Fiyatı (LP_Short):**

$$LP_{Short} = Giriş Fiyatı \times \left( 1 + \frac{Kullanılan Marj}{Pozisyon Büyüklüğü} \times (1 - Koruma Marjı Oranı) \right)$$

• Not:* $\frac{Kullanılan Marj}{Pozisyon Büyüklüğü}$ ifadesi, kaldıraç oranının tersidir (örneğin, 10x kaldıraçta bu oran 1/10 = 0.1'dir).

2.3. Örnek Hesaplama (Sıfır Güven İçin Basitleştirilmiş Yaklaşım)

Diyelim ki BTCUSDT sürekli sözleşmesinde 20.000 $ fiyattan 10x kaldıraçla 1 BTC'lik uzun pozisyon açtınız.

• Giriş Fiyatı (P_giriş): 20.000 $
• Kaldıraç: 10x (Pozisyon Büyüklüğü: 20.000 $; Kullanılan Marj: 2.000 $)
• Varsayılan Koruma Marjı Oranı (MMR): %0.5 (0.005)

Uzun Pozisyon İçin Hesaplama:

$$LP_{Long} = 20000 \times \left( 1 - \frac{2000}{20000} \times (1 - 0.005) \right)$$ $$LP_{Long} = 20000 \times \left( 1 - 0.1 \times 0.995 \right)$$ $$LP_{Long} = 20000 \times (1 - 0.0995)$$ $$LP_{Long} = 20000 \times 0.9005$$ $$LP_{Long} = 18010 \$$$

Bu durumda, fiyat 18.010 $ seviyesine düştüğünde pozisyonunuz likide edilecektir.

Daha derinlemesine formül bilgisi için: Vadeli İşlem Likidasyon Fiyatı.

Bölüm 3: Sıfır Güvenin Ötesi: Risk Marjı Oluşturma

Sıfır güvenle ticaret yapmak, sadece likidasyon fiyatını bilmekle kalmaz; o fiyata ulaşma olasılığını en aza indirmek için pozisyonunuzun etrafına bir tampon bölge (güvenlik marjı) inşa etmeyi gerektirir.

3.1. Güvenlik Marjı (Buffer Zone)

Sıfır güvenli bir tüccar, likidasyon fiyatını "en son çare" olarak görür, "hedef" olarak değil. Bu, likidasyon fiyatınız ile mevcut piyasa fiyatınız arasında makul bir fiyat farkı bırakmanız gerektiği anlamına gelir.

• • Uygulama:** Likidasyon fiyatınız 18.010 $ ise, sıfır güven yaklaşımı, pozisyonunuzu 18.500 $ veya 18.700 $ gibi daha yüksek bir seviyede kapatmayı hedeflemektir.

Bu tampon bölgeyi belirlemek için şunları kullanın:

• **Volatilite Analizi:** Geçmişteki ortalama günlük dalgalanmaları (ATR - Average True Range) inceleyin. Likidasyon fiyatınız, tipik bir günlük dalgalanmanın altında kalmamalıdır.
• **Teknik Analiz Seviyeleri:** Likidasyon noktanızın, önemli bir destek veya direnç seviyesinin çok yakınında olmamasına dikkat edin. Eğer likidasyon noktanız güçlü bir destek seviyesine çok yakınsa, o seviye kırıldığında likidasyonunuzun gerçekleşme olasılığı çok yüksektir.

3.2. Kaldıraç Yönetimi: En Büyük Güvenlik Faktörü

Sıfır güvenin temel taşı, aşırı kaldıraçtan kaçınmaktır.

Eğer 100x kaldıraç kullanıyorsanız, pozisyonunuzun sadece %1'lik bir ters hareketinde likidasyon riskiyle karşı karşıyasınız demektir. Eğer 5x kaldıraç kullanıyorsanız, bu oran %20'ye çıkar.

| Kaldıraç | Likidasyon Riski (Yaklaşık) | Sıfır Güven Tavsiyesi | | :--- | :--- | :--- | | 100x | %1 Fiyat Hareketi | Kesinlikle Kaçınılmalı | | 20x | %5 Fiyat Hareketi | Yüksek Riskli | | 5x | %20 Fiyat Hareketi | Orta Seviye Risk | | 2x - 3x | %33 - %50 Fiyat Hareketi | Daha Güvenli Başlangıç |

Sıfır güvenle ticaret yapanlar, genellikle kaldıraçlarını, likidasyon fiyatlarının piyasa gürültüsünün çok ötesinde kalacağı seviyelerde tutarlar.

Bölüm 4: Marj Türlerinin Likidasyon Üzerindeki Etkisi

Likidasyon hesaplamaları, kullandığınız marj moduna göre kökten değişir.

4.1. İzole Marj (Isolated Margin)

İzole marjda, likidasyon fiyatını hesaplamak için yukarıdaki formülleri kullanırız. Teminat, yalnızca o spesifik pozisyonla sınırlıdır. Bu, diğer pozisyonlarınızın veya ana bakiyenizin likidasyondan etkilenmemesini sağlar, ancak tek bir pozisyonun tüm marjını kaybetme riskini artırır.

4.2. Çapraz Marj (Cross Margin)

Çapraz marjda, tüm hesap bakiyeniz (serbest marj dahil) o pozisyon için teminat olarak kullanılır.

Çapraz marjda likidasyon, *hesabınızdaki toplam teminat* belirli bir seviyenin altına düştüğünde gerçekleşir. Bu, tek bir pozisyonun sizi anında tasfiye etmeyeceği anlamına gelir, ancak tüm hesabınızı tehlikeye atar.

Çapraz marjda likidasyon fiyatını hesaplamak, İzole marja göre daha karmaşıktır çünkü fiyat hareketine ek olarak, diğer pozisyonlarınızın kâr/zarar durumu da toplam teminatı etkiler. Sıfır güven prensibi, yeni başlayanların öncelikle İzole Marj ile başlamasını ve Çapraz Marj'a geçmeden önce likidasyon mekanizmalarını tam olarak anlamasını gerektirir.

Çapraz marjın likidasyon üzerindeki etkileri hakkında daha fazla bilgi için: Vadeli İşlem Likidasyon Mekanizmaları.

Bölüm 5: Likidasyon Öncesi Korunma Stratejileri

Sıfır güvenle ticaret, sadece hesaplama değil, aynı zamanda proaktif yönetim demektir. Likidasyon fiyatınıza yaklaştığınızda ne yapacağınızı bilmelisiniz.

5.1. Stop-Loss Kullanımı: En Önemli Güvenlik Ağı

Likidasyon fiyatınız, sizin için bir uyarı değil, bir başarısızlık noktası olmalıdır. Sıfır güvenli ticaret, likidasyondan önce pozisyonu kendi iradenizle kapatmayı gerektirir.

• • Kural:** Her zaman, hesapladığınız likidasyon fiyatınızın *üzerine* (uzun pozisyonlar için) veya *altına* (kısa pozisyonlar için) bir **Zarar Durdur (Stop-Loss)** emri yerleştirin.

Örnek: Likidasyon 18.010 $ ise, Stop-Loss emrinizi 18.200 $ seviyesine koyun. Bu, piyasa sizin aleyhinize hızla hareket etse bile, likidasyon mekanizması devreye girmeden pozisyonunuzun kontrollü bir şekilde kapanmasını sağlar.

5.2. Marj Ekleme (Margin Adding)

Eğer piyasa lehinize hareket etmiyor ve likidasyon fiyatınıza yaklaşıyorsanız, İzole Marj modunda pozisyonunuza ek teminat ekleyerek (pozisyon büyüklüğünü sabit tutarak) likidasyon fiyatınızı kendiniz için daha güvenli bir seviyeye çekebilirsiniz.

Örneğin, 2.000 $ marj kullanıyordunuz ve likidasyon 18.010 $ idi. Eğer 500 $ daha eklerseniz, yeni başlangıç marjınız 2.500 $ olur ve likidasyon fiyatınız düşer (daha güvenli hale gelir).

Ancak, bu strateji, "daha fazla para yatırarak kötü bir kararı kurtarmak" riskini taşır ve yalnızca piyasanın geçici bir düzeltme yaptığından eminseniz uygulanmalıdır.

5.3. Pozisyon Küçültme (Scaling Out)

Likidasyon fiyatınıza yaklaştığınızda, pozisyonunuzun bir kısmını kapatmak (örneğin %25 veya %50'sini) en güvenli eylemdir. Bu, hem riskinizi azaltır hem de kalan pozisyonunuz için daha fazla serbest marj yaratır.

Bölüm 6: Likidasyon Mekanizmalarının Derinlemesine İncelenmesi

Sıfır güven, sistemin nasıl çalıştığını anlamayı gerektirir. Likidasyon, basit bir fiyat kesintisi değildir; karmaşık bir süreçtir.

6.1. Otomatik Likidasyon ve Sigorta Fonu

Borsa, bir pozisyon likide edildiğinde, genellikle pozisyonu piyasa fiyatından daha iyi bir fiyattan kapatmaya çalışır. Ancak, piyasa çok hızlı hareket ediyorsa (yüksek volatilite), borsa pozisyonu likidasyon fiyatında bile kapatamayabilir.

Bu durumda, pozisyonun kapatılmasıyla oluşan kâr (eğer varsa) veya zarar, **Sigorta Fonu (Insurance Fund)** tarafından karşılanır. Sıfır güvenle ticaret yapanlar, piyasanın likidasyon mekanizmalarını zorlayacak kadar volatiliteli olabileceğini bilirler ve bu nedenle kendi Stop-Loss'larını kullanırlar.

6.2. Otomatik Deleveraging (ADL)

Eğer bir pozisyon likide edildiğinde Sigorta Fonu zararı karşılayamazsa (ki bu nadirdir), borsa otomatik olarak karşıt pozisyondaki en büyük ve en az kârlı (veya en çok zararda olan) pozisyonları likide etmeye başlar. Buna Otomatik Deleveraging (ADL) denir.

Sıfır güvenle ticaret yaparken, pozisyonunuzun ADL'ye tetiklenmeyecek kadar küçük ve iyi yönetilmiş olduğundan emin olmalısınız. ADL, sizin kontrolünüz dışında gerçekleşen bir likidasyon türüdür ve tamamen kaçınılması gereken bir durumdur.

Bölüm 7: Sıfır Güven İçin Kontrol Listesi

Bu sanatı ustalıkla uygulamak için, her pozisyona girmeden önce aşağıdaki kontrol listesini uygulayın:

1. **Marj Modu Seçimi:** İzole mi, Çapraz mı? (Yeni başlayanlar için İzole önerilir.) 2. **Likidasyon Hesaplama:** Hem Uzun hem de Kısa senaryolar için teorik likidasyon fiyatını hesapladım mı? 3. **Güvenlik Tamponu:** Likidasyon fiyatım ile mevcut piyasa fiyatı arasında kabul edilebilir bir tampon bölge var mı? 4. **Stop-Loss Yerleştirme:** Likidasyon fiyatımın dışında, daha erken bir seviyede zorunlu Zarar Durdur emri yerleştirdim mi? 5. **Kaldıraç Doğrulaması:** Kaldıraç seviyem, piyasanın tipik volatilitesine karşı yeterince tampon sağlıyor mu? (Örn: BTC için 5x'in altı.) 6. **Pozisyon Büyüklüğü:** Toplam hesap bakiyemin yüzde kaçını bu pozisyona ayırdım? (Sıfır güven, genellikle tek bir pozisyonda toplam bakiyenin %1-2'sinden fazlasını riske atmamayı gerektirir.)

Sonuç

Kripto vadeli işlemlerinde likidasyon noktasını hesaplamak teknik bir görevdir; ancak bu hesaplamayı "sıfır güven" felsefesiyle birleştirmek, onu bir risk yönetimi sanatına dönüştürür. Sıfır güven, en kötü senaryoya hazırlıklı olmak, likidasyon fiyatını bir hedef değil, bir son sınır olarak görmek ve her zaman kendi Stop-Loss mekanizmanızı kurarak piyasanın kontrolünü elinizde tutmaktır. Bu disiplinli yaklaşım, kaldıraçlı piyasalarda uzun vadeli hayatta kalmanın anahtarıdır.

Önerilen Vadeli İşlem Borsaları

Borsa	Vadeli işlemler avantajları ve hoş geldin bonusları	Kayıt / Teklif
Binance Futures	125×’e kadar kaldıraç, USDⓈ-M kontratları; yeni kullanıcılar 100 USD’ye kadar hoş geldin kuponu alabilir, ayrıca spot işlemlerde ömür boyu %20 indirim ve ilk 30 gün vadeli işlemlerde %10 indirim	Hemen kaydol
Bybit Futures	Ters & lineer perpetual sözleşmeler; 5 100 USD’ye kadar hoş geldin paketi, anında kuponlar ve görevleri tamamlayarak 30 000 USD’ye kadar kademeli bonuslar	İşlem yapmaya başla
BingX Futures	Kopya işlem ve sosyal özellikler; yeni kullanıcılar 7 700 USD’ye kadar ödül ve işlem ücretlerinde %50 indirim kazanabilir	BingX’e katıl
WEEX Futures	30 000 USDT’ye kadar hoş geldin paketi; 50–500 USD arası depozit bonusları; vadeli işlem bonusları işlem ücretlerinde ve alım satımda kullanılabilir	WEEX’e kaydol
MEXC Futures	Vadeli işlem bonusları marj veya ücret ödemesi olarak kullanılabilir; kampanyalar depozit bonuslarını içerir (örnek: 100 USDT yatır → 10 USD bonus kazan)	MEXC’e katıl

Topluluğumuza Katılın

Sinyaller ve analizler için @startfuturestrading kanalımıza abone olun.